Binnen de Belgische bouwsector zijn juridische aspecten van groot belang voor zowel werkgevers als werknemers. Eén van deze cruciale onderwerpen is de “aansprakelijkheid voor sociale fraude”. Hoewel dit concept wellicht complex lijkt, raakt het fundamentele kwesties binnen de bouwindustrie aan. In deze blog zoomen we in op 2 zaken: “hoofdelijke aansprakelijkheid voor loonschulden” en “hoofdelijke aansprakelijkheid voor sociale schulden”.
1. Hoofdelijke aansprakelijkheid voor loonschulden in de bouwsector
In de wereld van de Belgische bouwsector speelt de “loonbeschermingswet” een cruciale rol. In de bouwsector geldt een bijzondere regeling: wanneer een opdrachtgever beroep doet op een aannemer, is de opdrachtgever hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van het loon aan de werknemers van de aannemer. Dit geldt voor het loon dat overeenkomt met de arbeidsprestaties van deze werknemers voor die specifieke opdrachtgever.
Wanneer geldt deze bijzondere regeling?
Bij activiteiten in de bouwsector:
- werken en diensten binnen PC nr. 124, het bouwbedrijf, of
- werken in onroerende staat.
Wie?
De regeling is enkel van toepassing op rechtstreekse onderaannemers.
Bijvoorbeeld: aannemer A doet een beroep op onderaannemer B. B betaalt te weinig aan zijn werknemers. A kan verplicht worden om de het door B te weinig betaalde loon bij te passen. Als het echter niet B, maar een onderaannemer D aan het einde van de onderaannemingsketen is die te weinig betaalt, dan is de bijzonder regeling niet van toepassing. Het gaat dan immers niet om een situatie van rechtstreekse onderaanneming. Dan is het algemene stelsel van loonaansprakelijkheid van toepassing.
Uitzondering: schriftelijke verklaring opdrachtgever – aannemer
De opdrachtgever is niet hoofdelijk aansprakelijk wanneer hij beschikt over een schriftelijke verklaring, ondertekend door hem en door zijn aannemer. In deze verklaring moet staan:
- de bevestiging van de aannemer dat hij het loon correct aan de werknemers betaalt of zal betalen;
- de gegevens van de website van FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg waarop de informatie over het verschuldigde loon te vinden is.
Opgelet!
De opdrachtgever blijft echter wél hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van het verschuldigde loon na een termijn van 14 werkdagen vanaf het tijdstip waarop hij op de hoogte is gebracht / weet heeft van het feit dat zijn aannemer niet in orde is met de betaling van het loon (toekomstige loonschulden). Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer de opdrachtgever door de inspectie wordt ingelicht over de loonschulden.
2. Hoofdelijke aansprakelijkheid voor sociale en fiscale schulden
De opdrachtgever is hoofdelijk aansprakelijk voor de sociale en fiscale schulden van zijn aannemers.
Stel, je bent als opdrachtgever mede aansprakelijk voor het loon van de werknemers van jouw onder(aannemers). In dat geval kan je niet enkel aangesproken worden om het achterstallig loon te betalen, maar kan de RSZ ook jou aanspreken om de sociale zekerheidsbijdragen die berekend worden op het loon te betalen. Dit geldt zowel voor de werkgevers- als de werknemersbijdragen.
Maar ook als een (onder)aannemer met wie je een contract sluit schulden heeft bij de fiscus of bij de sociale zekerheid, dan kan jij als opdrachtgever hoofdelijk aansprakelijk worden gesteld voor deze schulden. Dit betekent dat de overheid jou kan aanspreken tot betaling van de schulden van je contractpartij (onder)aannemer.
Het bestaan van sociale en/of fiscale schulden betekent dat bij de betaling van de factuur inhoudingen moeten verricht worden en aan de RSZ en/of de fiscus moeten gestort worden.
Databank
Wanneer de opdrachtgever werken in onroerende staat betaalt aan een (onder)aannemer, moet hij zelf controleren of zijn aannemer sociale schulden en/of fiscale schulden heeft. Dit kan de opdrachtgever doen via https://www.checkinhoudingsplicht.be/ of via de website van de Confederatie Bouw. De RSZ kan dan een attest afleveren waarop staat of er al dan niet een inhoudingsverplichting op de factuur geldt.
Wanneer blijkt dat de aannemer schulden heeft bij de RSZ of fiscus is de opdrachtgever verplicht om 35% van het bedrag van de factuur (exclusief btw) in te houden en door te storten aan de RSZ / fiscus, dit gelijktijdig met de betaling van de factuur.
Uitbreiding van aansprakelijkheid
Recente wijzigingen hebben dit systeem van rechtstreekse aansprakelijkheid nog krachtiger gemaakt. De invoering van getrapte of subsidiaire aansprakelijkheid houdt in dat de verantwoordelijkheid voor schulden systematisch wordt doorgegeven aan de partijen in eerdere stadia van een onderaannemingsketen wanneer een aannemer nalatig is in het betalen van schulden. Dit zorgt voor een complexer maar krachtiger systeem van aansprakelijkheid in de bouwsector.
Veranderingen in het speelveld
Vroeger was subsidiaire aansprakelijkheid alleen van toepassing op hoofdaannemers, maar deze verantwoordelijkheid is nu uitgebreid tot opdrachtgevers. Dit betekent dat zelfs de opdrachtgever, zelfs als deze geen personeel in dienst heeft, aangesproken kan worden door de RSZ als zij nalaten de vereiste bedragen binnen de gestelde termijn te betalen.
Weet dus met wie je in zee gaat en vraag de nodige garanties aan je aannemers. Check ook of de aannemer schulden heeft of niet. Leg alle afspraken en verantwoordelijkheden vast in een goede dienstverleningsovereenkomst. Zo kom je niet voor verrassingen te staan.
Heb je nog vragen? Heb je hulp nodig bij het opstellen van een dienstverleningsovereenkomst? Contacteer ons voor hulp op maat van jouw vraagstuk.
