Je bent als werkgever verplicht om de lonen van je medewerkers te verhogen in het kader van de indexatie. De toepassing hiervan wordt bepaald in een collectieve arbeidsovereenkomst binnen je paritair comité. Omwille van deze crisis is de prognose dat de lonen in 2022 met 10% zullen stijgen, een exceptionele loonstijging.
Maar hoe komt dit en moet je dit als werkgever ondergaan?
Een beetje geschiedenis
Sinds 1920 wordt in België de index der consumptieprijzen gemeten. Deze index is een middel om de maandelijkse veranderingen in de kosten van het levensonderhoud te meten. Na de eerste wereldoorlog kende België grote prijsstijgingen, wat sociale onrust veroorzaakte en de koopkracht van de bevolking aantastte. In 1920 voerde de socialistische minister van Nijverheid en Arbeid (Joseph Wauters) het indexcijfer der kleinhandelsprijzen in (op basis van een korf van 55 levensnoodzakelijke goederen en 1 dienst) om zo de koopkracht van de werknemers te vrijwaren. Aanvankelijk kregen alleen werknemers in de mijn-, hout- en stofferingsector een automatische index, later werd het doorgetrokken naar alle andere sectoren.
Aan de samenstelling van “de korf” werd over de jaren heen gesleuteld om de stijging van het indexcijfer te beperken. Zo werd het indexcijfer aangepast in 1936-38, 1953, 1966, 1971, 1974-75, 1981, 1988, 1996, 2004 en 2013.
Hoe wordt de index vandaag berekend?
Sinds de hervorming van 2013 is de index der consumptieprijzen een kettingindex. Het komt erop neer dat de korf met referentiegoederen die dient om de inflatie in België te ramen, beter bekend als de ‘indexkorf’, elk jaar een update krijgt, zodat hij beter is afgestemd op het consumptiegedrag van de Belgische gezinnen.
Ben ik verplicht om de lonen van de werknemers te indexeren?
De koppeling van de lonen aan het indexcijfer van de consumptieprijzen is niet bij wet voorgeschreven maar wordt geregeld door een collectieve arbeidsovereenkomst. Ieder paritair comité heeft hierover een regeling. Hierdoor zijn er verschillende systemen in België van toepassing. Er zijn paritaire comités die gebruik maken van het systeem “indexering in percenten ten gevolge van het overschrijden van een spilindex”. En andere passen een “indexering met vaste periodiciteit toe”. Er zijn dus paritaire comités die in 2022 al enkele malen een index hebben toegekend van 2%, andere paritaire comités hebben een vast moment, meestal op 1 januari en zullen dan een grote index (de prognose in september bedraagt 10%) toekennen aan hun medewerkers.
Je bent als werkgever verplicht om de indexering conform de afspraken van je paritair comité toe te passen. In deze uitzonderlijke omstandigheden heeft dit een hoge loonstijging tot gevolg. Medewerkers ervaren over het algemeen de index niet als een loonsverhoging maar als iets dat hun automatisch toekomt. Deze loonsverhoging is niet gelinkt aan “goede” prestaties.
Hoe verhouden indexering en loonnorm zich tegenover elkaar?
Onze buurlanden koppelen geen automatische loonsverhoging aan een indexcijfer. Hierdoor stijgen onze lonen sterker dan deze van onze buurlanden en brengt dit onze concurrentiepositie in gevaar. Om dit op te vangen heeft België een “loonnorm” ingevoerd. Dit wil zeggen dat de lonen maar beperkt mogen stijgen, naast indexatie. Om de 2 jaar wordt dit overlegd tussen de sociale partners en in een IPA-akkoord gegoten. Daarna kunnen de paritaire comités bepalen hoe ze dit gaan invullen. Wil je hier meer over weten? Lees dan onze blog ‘De loonnorm: wat is het en waarom is het ook op mijn bedrijf van toepassing?.’
Strikt genomen mag je als werkgever een medewerker alleen loonsverhoging geven ingeval deze promotie maakt en dus meer verantwoordelijkheden opneemt. Omwille van de hoge indexatie zal er de komende jaren geen ruimte meer zijn voor een loonsverhoging in het kader van de “loonnorm” en IPA.
Besluit
Belgische bedrijven zijn verplicht om de indexatie toe te kennen aan hun medewerkers. Hierdoor stijgt de loonkost dit jaar met 10%. Het leven is voor werknemers duurder geworden, dus deze zijn blij met de indexatie maar zien het niet als een waardering voor hun harde werk, eerder als iets waar ze recht op hebben. Door de hoge energieprijzen zal de indexatie niet volstaan om de levensstandaard van de medewerkers te behouden, maar moet jij dit als werkgever bijpassen? Strikt genomen mag je dus alleen het loon verhogen van je medewerker als deze promotie maakt. In andere gevallen is dit verboden. Wil je je medewerkers toch iets extra’s geven, dan kan dit alleen via vergoedingen die buiten de loonnorm vallen, namelijk via het toekennen van een niet-recurrente bonus of een winstpremie. Wil je hier meer over weten lees dan onze blogs ‘Ik wil mijn werknemers belonen maar me hier niet blauw aan betalen‘ en ‘Hoe je werknemers optimaal belonen voor een winstgevend jaar?‘.
